სამოქმედო გეგმა მძიმე პრეეკლამფსიის მკურნალობის დროს

(მოხსენება დედათა სიკვდილიანობის შესახებ დიდ ბრიტანეთში 1997 - 1999 წლებში.)

ეკლამფსია და პრეეკლამფსია დედათა სიკვდილიანობის ერთ-ერთი უმთავრესი მიზეზებია. ეკლამფსია დიდ ბრიტანეთში ორსულობის იშვიათი გართულებაა და გვხვდება სიხშირით 4,9:10000 მშობიარეზე. აქედან პოსტნატალურად ვითარდება 44%-ში, ანტენატალურად 38%-ში და უშუალოდ მშობირობის დროს 18%-ში. პრეეკლამფსიის შესახებ დამაჯერებელი სტატისტიკური მონაცემები არ არსებობს.

ეკლამფსიის მკურნალობის კოლაბორაციულმა შეფასებამ (1995 წ) გვიჩვენა, რომ გულყრის გამეორების თავიდან ასაცილებლად მაგნიუმის სულფატი უფრო ეფექტურია, ვიდრე დიაზეპამი და ფენიტოინი.

სამოქმედო გეგმის დანიშნულებაა გაზარდოს დედის და მისი პირმშოს უსაფრთხოება და გამოსავლიანობა.

კრიტერიუმები:

1. ჰიპერტენზია (> 140/90 მმ Hg) პროტეინურიასთან ერთად (> 0,3 გრ/დღეში, ან > ++) და ქვემოთ მოყვანილი სიმპტომებიდან ერთ-ერთი მაინც:
1. თავის ტკივილი, მხედველობის დარღვევა, ტკივილი ეპიგასტრიუმის არეში.
2. კლონუსი
3. თრომბოციტების რაოდენობა სისხლში <100 x 10⁹, ALT (ალანინ ამინოტრანსფერაზა) > 50 ერთეული/ლ.
4. კრეატინინი 100-ზე მეტი, ან კრეატინინის კლირენსი 80-ზე ნაკლები.
2. მძიმე ჰიპერტენზია (სისტოლური არტ. წნევა > 160, დიასტოლური > 110) და პროტეინურია (> 0,5 გრ/ლ, ან > ++)
3. ეკლამფსია
4. ატიპიური სიმპტომები.

მკურნალობაში ჩართულია შემდეგი პერსონალი:

• მორიგე მეანი.
• მორიგე ანესთეზიოლოგი.
• ბებია ქალი.
• მეანი კონსულტანტი.
• ანესთეზიოლოგი კონსულტანტი.

ორსულის კილინიკო-ლაბორატორიული გამოკვლევა და მონიტორული დაკვირვება.

• ორსულის ყველა გამოკვლევა უნდა დაფიქსირდეს სპეციალურ “ორსულობით გამოწვეული ჰიპერტენზიის რუქა"-ზე, ან “ინტენსიური თერაპიის რუქა"-ზე.
• სისხლში ჟანგბადის სატურაციის მუდმივი მონიტორინგი.
• არტერიული წნევა უნდა გაიზომოს ყოველ 15 – 20 წთ-ში.
• ყოველ საათში უნდა გაიზომოს და დაფიქსირდეს ტემპერატურა.
• უნდა მოხდეს შარდის ბუშტის კათეტერიზაცია საათობრივი დიურეზის მონიტორირებისათვის.
• სისხლის რუტინული ანალიზები უნდა ჩატარდეს ყოველ 12 – 24 სთ-ში. (სისხლის საერთო ანალიზი, ელექტროლიტები, შარდოვანა და კრეატინინი, ღვიძლის ფუნქციური ტესტები.)

ნაყოფზე დაკვირვება

ნაყოფის მდგომარეობაზე დაკვირვება მინიმუმ უნდა მოიცავდეს შემდეგს:

• ნაყოფის ზრდაზე დინამიკაში ექოსკოპიური დაკვირვება.
• სანაყოფე სითხის რეოდენობაზე დაკვირვება.
• მუდმივი ფეტოკარდიოსკოპიული დაკვირვება.
• თუ ქალის მდგომარეობა საშუალებას იძლევა, ჭიპლარის დოპლეროგრაფიული გამოკვლევა.

კრუნჩხვითი სინდრომის მკურნალობა:

• ეკლამფსიის დროს პირველი რიგის არჩევის პრეპარატია მაგნიუმის სულფატი. უმჯობესია მისი ინტრავენური გადასხმა. საწყისი დოზაა 4 გრ, (გათვლილია საშუალო წონის პაციენტზე) რომელიც უნდა შევიყვანოთ 5 – 10 წთ-ის მანძილზე. შემდგომ საჭიროა შემანარჩუნებელი ინფუზია 1 – 2 გრ/სთ დოზით. საჭიროების შემთხვევაში მიმართეთ ექიმ კონსულტანტს. გადასხმა უნდა გაგრძელდეს ბოლო გულყრიდან მინიმუმ 24 სთ-ის მანძილზე. მკურნალობის პროცესში განვითარებული კრუნჩხვის შემთხვევაში უნდა შევიყვანოთ 2 გრ მაგნიუმის სულფატი ინტრავენურად.
• თუ კრუნჩხვითი სინდრომის კუპირება ვერ ხერხდება, შეიძლება დიაზეპამის გამოყენება. საჭიროების შემთხვევაში მიმართეთ ექიმ კონსულტანტს.
• განმეორებითი გულყრებისა და თირკმლის უკმარისობის დროს უნდა მოხდეს სისხლში მაგნიუმის კონცენტრაციის გადამოწმება. თერაპიული საზღვრებია 2 – 4 მმოლი/ლ.
• მაგნიუმის სულფატის ინფუზიის დროს ყოველ საათში უნდა გადამოწმდეს ღრმა რეფლექსები. თუ რეფლექსები არ იწვევა და სუნთქვის სიხშირე < 14/წთ, ან SaO2 < 95% მკურნალობა დროებით უნდა შეჩერდეს.
• კრუნჩხვითი სინდრომის კუპირების შემდეგ მნიშვნელოვანია, რომ გამოირიცხოს გულყრის სხვა მზეზი, რისთვისაც რეკომნდირებულია თავის ტვინის კომპიუტერულ-ტომოგრაფიული გამოკვლევა.

ჰიპერტენზიის მკურნალობა:

• მძიმე ჰიპერტენზიის დროს არტერიული წნევა > 160/110 მმ Hg, ან საშუალო არტერიული წნევა > 125 მმ Hg.
• მძიმე ჰიპერტენზიის დროს პირველი რიგის არჩევის პრეპარატია ჰიდრალაზინი, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც სახეზეა გამოხატული ტაქიკარდია. (> 120/წთ.) რეკომენდირებული დოზაა 5 მგ ყოველ 20 წთ-ში ერთხელ. მაქსიმალური დოზაა 20მგ.
• მეორე რიგის არჩევის პრეპარატია ლაბეტალოლი 20 მგ ინტრავენური ინექციის სახით. შემდგომი ინექციები ხორციელდება 10 წთ-იანი ინტერვალით 40, 80 და 80მგ, საერთო დოზამდე 300 მგ.
• კუჭის შიგთავსის ასპირაციის პროფილაქტიკის მიზნით ორსულს უნდა დაენიშნოს H₂ ბლოკატორები, სანამ არ მოხდება მისი გადაყვანა მელოგინეთა განყოფილებაში.

სითხის ბალანსი

• სითხის მიღება უნდა შეიზღუდოს 85მლ/სთ-მდე.
• უნდა მოხდეს საათობრივი დიურეზის განსაზღვრა.
• 500 მლ ადამიანის ალბუმინის ხსნარი (HAS) უნდა გადავასხათ შემდეგ შემთხვევებში:
• ჰიდრალაზონოთერაპიის წინ.
• საკეისრო კვეთის წინ.
• როდესაც გამოხატულია ოლიგურია. (მიღებულია 100 მლ შარდი ბოლო 4 სთ-ის მანძილზე)
• რეგიონული გაუტკივარების დაწყების წინ.
• რეკომენდირებულია ცენტრალური ვენური წნევის მონიტორირება, განსაკუთრებით ოლიგურიის და სხვა გართულებების შემთხვევაში.
• თუ ცენტრალური ვენური წნევა > 10 მმ Hg, შეიძლება ფუროსემიდის გამოყენება 20 მგ დოზით.
• თუ ცენტრალური ვენური წნევა < 10 მმ Hg, უნდა გადავასხათ 500 მლ ადამიანი ალბუმინის ხსნარი.
• ოლიგურიის გახანგრძლივების შემთხვევაში უნდა მოვახდინოთ დამატებით ფუროსემიდის შეყვანა 20 – 40 მგ დოზით.

ინტენსიური თერაპიის განყოფილების პერსონალის საქმის კურსში ჩაყენება

• ყველა სამშობიაროში უნდა იქნას შემუშავებული კრიტერიუმები, რომლის მიხედვითაც მოხდება პაციენტების ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში გადაყვანა.
• ინტენსიური თერაპიის განყოფილება ეს სამედიცინო სამსახურია და არა სხვა დაწესებულება.
• ინტენსიური თერაპიის განყოფილებასთან ეფექტური საკომუნიკაციო სისტემა მეტად მნიშვნელოვანია.
• ორსულთა მკურნალობისათვის ყველაზე მისაღები ადგილია სამშობიარო ბლოკი.
• ორსულობასთან არ დაკავშირებული პრობლემების (თავის ტვინში სისხლის მიმოქცევის მოშლა, ფილტვის შეშუპება და სხვა) შემთხვევაში საჭიროა ერთობლივი სტრატეგიის შემუშავება.